Cilt kapağı nasıl yapılır? Proje kapağı nasıl hazırlanır?

Kitapların veya hazırlanan projelerin kapakları göze çarpan ilk detaydır. Hatta kitap satın almak için kitapçıların raflarına bakarken kapağı ilginç olan kitapların şansı daha yüksektir. Yani daha canlı renkler ile süslenmiş ve kapak resminde ilginç detayların kullanıldığı kitaplar hemen ilgi çeker. Dolayısıyla kapak yapılan işin etiketi niteliğindedir. Bu sebeple özen ister.

Kitap ciltçiliği çok eski dönemlere kadar uzanan bir meslek dalıdır. Eski dönemlerde yapılan ciltlemeler elbette günümüzdekinden çok daha fazla işçilik istiyordu. Günümüzde kullanılan hazır ciltlerin henüz bulunmadığı dönemlerde uzun uğraşılar sonucunda ciltlenen kitaplar o denli sağlam bir çalışmadan geçmişlerdir ki bunlar içinden günümüze kalanları dahi vardır.

Bu dönemlerde kalın kitap mukavvaları ve tutkal kullanılarak yapılan ciltlerin bir özelliği de kitaplara güve ve kâğıt kurdu gibi haşerelerin yaklaşmasına engel olacak nitelikte hazırlanmalarıydı. Eski kitapların bu denli ciddiyetle korunmalarının sebebi o dönemlerde matbaanın olmaması ve yazılan eserlerin el yazısı ile çoğaltılabilmesiydi. İntinsah adı verilen bu çoğaltma işlemi uzun yıllar sürebilir ve sonucunda çoğaltılmak istenen kitaptan yalnızca bir kaç adet elde edilebilirdi. Bu sebeple kitapların zarar görmesini engelleme amacıyla kalın ve sağlam ciltler yapılırdı.

Kitap ciltleme işi bir hayli meşakkatlidir. Mücellit adı verilen ciltçiler işe başlamadan önce kitabın sayfalarını bir araya getirir ve numaralandırır. Daha sonrasında bir araya getirilen kitabın sayfaları özenli bir biçimde dikilir. Ancak kullanılan ip öyle sıradan bir ip değil balmumu ile daha sağlam hale getirilmiş olan bir iptir. Bu iple kitap sayfaları dikildikten sonra bu kısım bir bez ile yapıştırılarak sağlamlaştırılır. Daha sonra kitabın ölçülerine göre kesilen mukavvanın üzerine deri veya kumaş kaplanır. Kaplanan bu kapak kitaba geçirilir. İşin en önemli kısmı vernikleme işlemidir. Çünkü eğer vernikleme işlemi yapılmazsa kitap cildi çabuk eskir. Verniklemeden sonra kurumaya bırakılan cilt artık yeterince sağlamdır ve yıllar boyu kullanıma hazır durumdadır.

Günümüzde kitaplar artık böylesine zorlu işlemlerden geçmiyor ama kapak yapmak hala önemli. Özellikle öğrencilerin projelerinde kullandıkları kapaklar son derece özenilerek hazırlanıyorlar. Elbette iyi yapılan kapaklar çalışmaların daha başarılı görünmesini sağlar. Ancak bu durumlarda öğrencilere tavsiyemiz fazla abartılı kapaklar hazırlamamalarıdır. Netice itibari ile aslolan çalışmanın kendisidir. Kapak sadece bu çalışmayı tamamlayacak bir unsurdur. Dolayısıyla sade renklerin kullanıldığı ve çalışmanın içeriği hakkında kısaca bilgi veren kapakların hazırlanması uygun olacaktır.